با بیماری مادرم، عمق تاثیرات پوکی استخوان را فهمیدم. داستان از یک دورهمی خانوادگی شروع شد؛ یکی از نوهها که بسیار دلش برای مادربزرگ تنگ شده بود، از دور دوید و او را محکم در آغوش گرفت. این لحظه کوتاه و محبتآمیز، مادربزرگ ۶۸ ساله را به مدت ماهها با کمر درد شدید مواجه کرد. پس از آزمایش و عکسبرداری از کمر، متوجه شدیم که تراکم استخوانهایش به طور خطرناکی کاهش یافته است.
این حرکت ساده و آرام در آغوش گرفتن، مادرم را به مدت طولانی زمینگیر کرد. پوکی استخوان به این سادگی ظاهر میشود و بدون هیچ علامت اولیه، با کوچکترین فشار میتواند زندگی روزمره را مختل کند.
نقش تراکم استخوان بر فعالیت روزانه
افراد زیادی هستند که در طول زندگی خود بعد از ۶۰ سالگی با یک شکستگی جزیی دری کی از عضوهای بدن، متوجه این بیماری میشوند. یعنی تا زمانی که شکستگی رخ نداده، نمی دانند که به این عارضه مبتلا شده است یا نه!
استخوانهای مچ دست؛ مچ پا، مهره ها؛ فصل ران و قسمت انتهایی استخوان بازو بیشتر در معرض شکستگی قرار می گیرند، پس باید در طول زندگی بسیار مواظب این بخش از استخوان های بدن باشیم.
این بیماری زندگی افراد زیادی را تحت تاثیر قرار میدهد، بخصوص زنان یائسه که در طول زندگی و فعالیتهای روزانه، از وضعیت استخوانهای شان بی خبر هستند و در دوران یائسگی و بعد از آن با یک شکستگی، متوجه کیفیت استخوانهای بدنشان میشوند. بیشتر افراد با پوکی استخوان، علائم و روش های خانگی پیشگیری از آن آشنایی ندارند. در حالی که با یک آزمایش ساده میتوان از وضعیت تراکم استخوان ها باخبر شد. در این مقاله، با بررسی این موضوع، شما را با روشهای غیر دارویی برای تقویت استخوانها آگاه خواهیم کرد.
پوکی استخوان چیست؟
این بیماری به وضوح نمایانگر کاهش تراکم استخوان است که به دلیل از دست رفتن مواد معدنی مانند کلسیم، ویتامین D و کمبود استروژن در بدن رخ میدهد و به دنبالش خطر شکستگیهای استخوانی افزایش مییابد. یعنی با یک زمین خوردگی ساده یا یک نیروی فشار کم، شکستگی اتفاق میافتد و با این اتفاق، فرد متوجه کیفیت استخوان هایش می شود. بعد از این آسیب، استخوان دچار تغییر شکل می شود. بالاترین مقاومت استخوان، در سن ۳۰ سالگی است، اگر در این سن تراکم حفظ نشوند به مرور زمان با کاهش تراکم و تخریب، پوکی استخوان اتفاق می افتد.
خوب است این را هم بدانید که استخوان در طول فعالیت روزانه تحت تاثیر فشارها قرار می گیرد. اما با تقویت بدن، عضلات و استخوان ها بازسازی و اصلاح می شوند که این روند، در جوانی با بازسازی طول و عرض استخوان همراه است و با افزایش سن، ممکن است فقط یکی از قسمتها مثلا عرض یا طول استخوان رشد کند.
چه کسانی در معرض خطر پوکی استخوان هستند؟
عوامل زیر خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد.
سن
پوکی استخوان ممکن است افراد را در هر سنی درگیر کند. اما این عارضه در افراد مسن شایع تر است و با پیری، خطر پوکی استخوان افزایش مییابد و از مهم ترین بیماری های دوران کهنسالی است.
جنس
زنان علاوه بر اینکه از نظر جثه و اسکلتی ظریف تر از مردان هستند، با یائسگی و کاهش استروژن، بیشتر در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند. چون یکی از وظایف هورمون استروژن در زنان، محافظت از استخوان ها است و با افزایش سن، سطح تولید این هورمون کاهش می یابد.
قومیت
ابن عارضه بیشتر مردم جهان را درگیر می کند اما اروپایی ها و آسیایی ها به ویژه قفقازی ها بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند.
سبک زندگی
انتخاب سبک زندگی سالم، علاوه بر رشد، سلامت و تناسب اندام بر پیشگیری از این بیماری تاثیرگذار است.
کاهش وزن زیاد، پر خوری و بی اشتهایی شدید، رژیم گیاهخواری، بی تحرکی و سیگار و اعتیاد، باعث ابتلا به پوکی استخوان می شوند.
سوابق خانوادگی و عوامل ژنتیکی و ارثی
ژنتیک و وراثت هم می تواند منجر به پوکی استخوان شود زیرا در یک خانواده اگر در بین والدین سابقه زمین خوردن و پوکی استخوان دیده شود، افراد دیگر خانواده نیز ممکن است به دلیل همین عوامل ژنتیکی، محیطی و ساختاری بدن، به این عارضه مبتلا شوند.
بیماری ها
برخی از بیماری ها بصورت مستقیم یا غیر مستقیم بر روی کیفیت تراکم استخوان ها اثر منفی می گذارند. بیماری هایی که باعث کاهش یا عدم تحرک بدن می شوند یا افراد مبتلا به برخی بیماری ها از جمله اختلال هورمون و کسانی که داروی کورتون مصرف می کنند، بیشتر در معرض این بیماری قرار میگیرند. دیابت، اختلالات هیپوفیز، پرکاری تیروئید، قاعدگی نامنظم، اختلالات گوارشی، بیماری سلیاک، سرطان سینه، سرطان پروستات، تالاسمی و بیماری های عصبی از مهمترین عواملی هستند که می تواند باعث تحلیل و پوکی استخوان شود.
اما پوکی استخوان دو نوع است .
پوکی استخوان اولیه
این نوع بیشتر در مردان مسن و زنان بعد از یائسگی و به دلیل کمبود استروژن خود به خود اتفاق می افتد. زیرا کاهش استروژن در زنان و کاهش هورمون جنسی در مردان، تحلیل استخوان را افزایش میدهد.
پوکی استخوان ثانویه
برخی بیماریها مثل پرکاری پاراتیروئید، پرکاری تیروئید، نارسایی مزمن کلیه، اختلالات هورمون، دیابت، سرطانها، بیماری سلیاک و افزایش سطح پرولاکتین و مصرف سیگار، الکل و داروهای شیمی درمانی و ضد تشنج نیز باعث پوکی استخوان میشود.
علائم پوکی استخوان
همانطور که گفتیم چون کاهش تراکم استخوان به تدریج به وجود میآید هیچکس متوجه پوکی استخوان نمی شود زیرا در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارد!
تنها با شکستن استخوان می توان متوجه این عارضه شد و به دلیل کاهش کیفیت تراکم و تغییر شکل استخوان، بهبودی این ناحیه نیز به کندی انجام و درد محل شکستگی نیز تا بهبودی ناحیه آسیب دیده، احساس می شود.
درد استخوان به ویژه در اننتهای استخوان ران و ناحیههای پشت و گردن، تغییر شکل ستون فقرات، کاهش قد و خمیدهگی غیر طبیعی بدن همچنین ناخن های ضعیف و شکننده، احساس کاهش قدرت در انجام برخی کارها، عقب رفتن لثه ها و تحلیل استخوان فک و درد در قسمت پایین کمر و انحنای ستون فقرات از علائم پوکی استخوان است.
شکستگی مچ دست، انتهای فوقانی استخوان بازو، مهره و ستون فقرات و لگن بیشتر به دلیل پوکی استخوان اتفاق می افتد اما شکستگیهای بینی، کاسه زانو، استخوانهای پا، دنده و ترقوه، جزء شکستگیهای ناشی از پوکی استخوان نیست، در زنان بعد از یائسگی اگر با این عارضه مواجه شدند، بیشتر از ناحیه مچ دست ها آسیب می بینند. ولی شکستگی در لگن جدی ترین نوع شکستگی است. زیرا باعث از بین رفتن استقلال افراد میشود.
روش های خانگی پیشگیری از پوکی استخوان
پوکی استخوان، یک بیماری با شیوع زنانه است. اما آیا راه طبیعی، برای مقابله با آن وجود دارد؟
با ترک سیگار، انجام فعالیتهای منظم ورزشی، پیروی از یک برنامه غذایی سالم و حفط وزن استاندارد بدن می توان به سلامت استخوانها کمک کرد و با انجام روشهای طبیعی زیر نیز باعث پیشگیری از ابتلا به این عارضه می شود.
یونجه بخورید!
این گیاه به دلیل اثر متابولیسم خوبی که در بدن دارد، باعث گردش سلولها و حفظ کلسیم در بدن میشود. برای سلامت استخوان، یونجه را به غذاهای خود مثل سالاد و سبزیجات اضافه کنید.
کلسیم
اگر کلسیم در بدن حفظ شود، علاوه بر استخوان، دندانهای سالمی هم خواهید داشت. در روز شما حداقل به ۱۰۰۰-۱۵۰۰ میلیگرم کلسیم روزانه احتیاج دارید. غذاهای سرشار از کلسیم و مواد معدنی مثل شیر و لبنیات و همچنین آجیل، کنگر فرنگی و لوبیا ذخیره ای از کلسیم هستند.
ویتامین D
این ویتامین نقش خوبی در تقویت و محافظت از استخوانها دارد. حتی باعث تحریک جدی کلسیم در بدن و رسوب آن در استخوان ها میشود.
چای کاکائو ، قهوه و سیگار را ترک کنید
مصرف این نوشیدنیها و همچنین سیگار کشیدن، کاهش جذب کلسیم را تشدید می کند و بر جذب فسفر و منیزیم تاثیر منفی دارد.
مصرف گیاهان غنی از نمک های معدنی را فراموش نکنید
گیاه دم اسب، گزنه، یونجه و علف هرز به دلیل داشتن نمک معدنی و سیلیکون، نقش مهمی در استحکام اسکلت و تقویت عضلات دارد. استفاده از مریم گلی نیز برای زنان بخصوص در دوران یائسگی، باعث متعادل کردن هورمون ها و فعالیت استروژن می شود. زغال اخته، تاک، جلبک دریایی، هویج، شاه بلوط، کلم، گیلاس، توت فرنگی، کاهو، سیب، جعفری، برگ شلغم و شاه توت نیز یرای پیشگیری و بهبود پوکی استخوان مفید است.
توصیه می کنم برای تقویت استخوان ها از محصولات مراقبتی که حاوی عصاره پنج انگشت، گشنیز، بروکلی، سنجد، تخم کتان، سویا، ویتامین های C و B5 و جلبک دریایی دونالی یه لا باشند، استفاده کنید.
نتیجهگیری
پوکی استخوان یکی از مشکلات شایع ولی قابل پیشگیری است که با رعایت تغذیه مناسب، ورزش منظم و اصلاح عادتهای بد میتوان از آن جلوگیری کرد. اما برای تشخیص این عارضه، مناسبترین روش آزمایش و سنجش تراکم استخوان است. بعد از اینکه با پوکی استخوان، علائم و روش های خانگی پیشگیری از آن آشنا شدید، میتوانید با اصلاح سبک زندگی با این مشکل استخوانی مقابله کنید.
داشتن یک سبک زندگی سالم، مثل ورزش، ترک سیگار و الکل، مدیریت عوامل خطر، اطمینان از دریافت کافی کلسیم و ویتامین D و انجام تمرینات تحمل وزن از بهترین روشهای پیشگیری پوکی استخوان است. تمرین منطم ورزش نقش خوبی در بهبودی آن دارد، اما اگر مبتلا به پوکی استخوان هستید باید در انجام حرکات ورزشی از حرکتهایی که در آن باعث خم شدن یا پیچش بیش از حد ستون فقرات در شما میشود، خودداری کنید. زیرا خطر شکستگی مهرهها را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد .